Wat doet de droogte met ons drinkwater?

In ons natte kikkerlandje hoeven we ons geen zorgen te maken dat er op een dag niet genoeg schoon drinkwater uit de kraan komt. Of wel? "In Noord-Holland vormt de hoeveelheid water niet snel een probleem", zegt droogtecoördinator Paul Wesselius van PWN, het bedrijf dat bijna heel Noord-Holland van schoon drinkwater voorziet. "Onze belangrijkste bron is het IJsselmeer en dat raakt niet zomaar leeg." Toch mogen we best wat bewuster met drinkwater omgaan, vinden drinkwaterbedrijven. Hoe zit dat?

Per dag gebruikt elke inwoner van Nederland gemiddeld bijna 120 liter drinkwater. Nog geen liter daarvan drinken we op; de rest zit in andere huis-tuin-en-keukentoepassingen. De wc doortrekken kost bijvoorbeeld al gauw 8 liter en bij een douchebeurt spoelt zo'n 70 liter weg door het putje. Op warme, droge dagen schiet het gebruik verder omhoog als mensen massaal hun tuin gaan sproeien. Dat kost gemiddeld 500 liter water per keer. Wie dagelijks sproeit bij aanhoudend mooi weer, gebruikt dus 3,5 kuub per week – wat in 6 weken oploopt tot het gemiddelde drinkwaterverbruik per persoon per half jaar. En het zijn vooral die piekverbruiken die belastend zijn voor de drinkwatersystemen.

Op volle toeren
Vorig jaar hield die piekperiode lang aan. Rond deze tijd was het toen al maanden kurkdroog en werd het ook nog eens bloedheet. Met als gevolg dat het drinkwatergebruik hard steeg en veel productielocaties op volle toeren moesten draaien om aan de alsmaar stijgende vraag te voldoen. Aan de hoeveelheid beschikbaar water ligt het niet. Er is oppervlaktewater genoeg en ook aan grondwater, de meest gebruikte drinkwaterbron in Nederland, is in principe geen gebrek. Maar gebruiken we daar veel meer van dan er door regenval bijkomt, dan kan dit het grondwatersysteem verstoren. In andere delen van het land dreigden hierdoor toch watertekorten te ontstaan. "Wij ondervonden bij PWN geen acute problemen", vertelt Wesselius. "Onze productielocaties kunnen veel aan. Maar het is wel net alsof je continu 180 kilometer per uur op de snelweg rijdt. Dan moet je extra alert zijn en als het lang aanhoudt, is het niet erg comfortabel."

Files in het waternet
Wat bij een extreem hoge vraag naar water bijvoorbeeld kan gebeuren, is dat op sommige plekken de druk in de leidingen afneemt. Dan ontstaan er als het ware files in het netwerk. Vooral tijdens piekuren is dat risico aanwezig: 's ochtends als bijna iedereen gaat douchen en 's avonds als de tuinsproeiers aan gaan en de pannen op het vuur. "We hebben onze klanten daarom vorige zomer opgeroepen om, vooral tussen 6.00 en 9.00 uur 's morgens en tussen 18.00 en 22.00 uur 's avonds, bewust om te gaan met water en bijvoorbeeld niet hun tuin te sproeien. Min of meer gelijktijdig voerden andere drinkwaterbedrijven ook campagne. Die boodschappen versterkten elkaar en dat pakte goed uit: het watergebruik daalde met 15 procent. Daarmee was de situatie weer genormaliseerd."

Bewust met water
De kans dat we deze zomer opnieuw met lange periodes van warmte en droogte te maken krijgen, is aanwezig. Het jaar is droger begonnen dan welk ander gemeten jaar ook. En de grondwaterstand is nog steeds niet helemaal hersteld van vorig jaar, al was het voorjaar behoorlijk nat. Daarom is ook nu weer de boodschap van kracht: wees bewust met water. Niet alleen in de zomer, maar het hele jaar door. Elk jaar. Want de voorspelling is dat klimaatverandering vaker langdurige droogteperiodes met zich mee gaat brengen. Dat maakt het belang om duurzaam met drinkwater om te gaan alleen maar groter.

Blik in de toekomst
Behalve dat lange droge periodes vaker gaan voorkomen, neemt de vraag naar drinkwater toe. Onder andere doordat de bevolking groeit en er steeds meer kleine huishoudens zijn. Ter vergelijking: een eenpersoonshuishouden gebruikt gemiddeld 51.000 liter drinkwater per jaar, tegenover 191.000 liter voor een vierpersoonshuishouden. Ook de economische voorspoed drijft de vraag op. Als de huidige trend doorzet, we in 2050 met z'n allen 30 procent meer drinkwater nodig hebben dan nu. Met dat scenario in het vooruitzicht kijken provincies en drinkwaterbedrijven alvast uit naar bronnen die in de toekomst ingezet kunnen worden om aan de stijgende vraag te voldoen. "In ons gebied verwacht ik geen watertekorten", besluit Wesselius. "Maar we vragen consumenten zelf ook hun steentje bij te dragen en bewuster met water omgaan."

Tips om geen kraanwater te verspillen
- Neem een douche in plaats van een bad en douche wat korter
- Geef in de tuin alleen planten water die het nodig hebben en gebruik hiervoor liefst een gieter.
- Gebruik als het kan de spoelonderbreker op de wc.
- Sla de wasbeurt van de auto een keertje over.
- Laat de kraan niet lopen tijdens het tanden poetsen, handen wassen of scheren.